• ilk seferini 1883 yılında yapmış, yemek servisi yapılan, yataklı vagonları olan, ülke sınırlarından yolcuları başka trenlere geçmek zorunda kalmadan geçen ilk tren. oldukça lüks döşenmiş, garsonların kusursuz hizmet ettiği, özel yolcularına özel şefler tarafından yemekler sunan bu tren, agatha christie'nin doğu ekspresinde cinayet romanına ilham kaynağı olmuştur.

    sonunda bulgaristan'ın varna şehrine varan tren yolcuları, 14 saat süren tekne yolculuğu sonucunda istanbul'a ulaştı.

    orient express'in ilk seferindeki yolcularından biri olan yazar edmond about istanbul için; "burada gerçekler efsaneler kadar güzel" demiştir.
  • zamanında yolcularına rüya gibi bir yolculuk sunan "trenlerin kralı" ve "kralların treni" olarak anılan express.

    fransız demiryolu işletmesi wagons- lits'e ait olan orient ekspresi, ilk seferine 4 ekim 1883'te çıktı. paris'ten varna limanı'na kadar trenle seyahat eden ve oradan gemiyle istanbul'a gelen yolcular arasında farklı ülkelerden önemli diplomatlar, the times gazetesi muhabiri, romancı ve gezgin edmond about gibi isimler vardı. hatta edmond about bu seyahat ile ilgili anılarını 1884 yılında yayımladığı de ponteise à stamboul isimli kitabında detaylı bir şekilde anlattı. orient ekspresi, o dönemde sadece saraylarda rastlanabilecek bir lüks anlayışına sahipti. zengin ve soylu insanlar bu lüks yuvasında adeta para harcamak için yarışıyorlardı. öyle ki günde birkaç kez kıyafet değiştirmemek, akşam yemeğine özel bir şeyler giymeden katılmak görgüsüzlük olarak değerlendiriliyordu. elbette orient ekspresi'nin tercih edilmesinin tek nedeni sahip olduğu konfor değildi. bu özel sefer, yaylı arabayla yaklaşık 2,5 ay sürecek bir yolu 80 saat gibi kısa bir zaman aralığına indirmişti.

    orient ekspresi'nin yolcuları yüksek tabakadan, önemli insanlardı ve trende inanılmaz bir lüks içerisinde yolculuk ediyorlardı. dolayısıyla son durakları olan istanbul'da onlara aynı konforu yaşatacak bir otel olmalıydı. pera palace tam da bu amaçla inşa edildi. 1895 yılından itibaren orient ekspresi ile istanbul'a gelen yolcular yine wagons- lits'e ait olan pera palace'ta konaklamaya başladılar. çünkü pera palace, onlara orient ekspresi aratmayacak kadar konforlu bir oteldi.

    orient ekspresi, yıllarca bu önemli insanları kıtalar arası gezdirdi. trenin ünlü yolcuları arasında fransız cumhurbaşkanı paul dechanel, ünlü yazar agatha christie, casus mata hari, bulgar kralı ferdinand gibi önemli insanlar vardı.

    orient ekspresi sadece önemli insanları ağırlamakla kalmadı; aynı zamanda birçok kitap ve filme de konu oldu. agatha christie'nin pera palace'ta yazdığı doğu ekspresi'nde cinayet isimli romanı, amerikalı oyun yazarı john dos passos'un orient express isimli kitabı, yine amerikalı romancı graham greene'nin stamboul train isimli romanı orient ekspresi'nin yer aldığı kitaplardan bazılarıydı.

    orient ekspresi; taşıdığı ünlü yolcular, konu olduğu kitaplar ve filmler kadar önemli başka bir âna daha tanıklık etti. i. dünya savaşı yıllarında (1914-1918) ekspres seferleri yapılamadı. bu yıllar arasında tren, istasyonda öylece bekletildi. savaşın ardından ise vagonlardan biri fransa'da bir ormana çekildi. i. dünya savaşı'nı bitiren ateşkes antlaşması, alman temsilciler ile fransız ve ingilizler arasında orient ekspresi'nin 2419 numaralı vagonunda imzalandı.

    i. dünya savaşı sırasında seferleri durdurulan orient ekspresi, 1919'da seferlerine yeniden başladı. ancak trenin güzergâhından savaşın kaybedenleri olan almanya ve avusturya'nın istasyonları çıkarılmıştı. dolayısıyla artık yolculuk 58 saat sürüyordu. ii. dünya savaşı'na gelindiğinde ise seferler bir kez daha kesintiye uğradı. savaşın ardından her ne kadar seferlerine yeniden başlasa da çeşitli kısıtlamalar sebebiyle zaman içerisinde önemini yitirdi. 27 mayıs 1977 tarihli sefer, ünlü orient ekspresi'nin paris-istanbul arasındaki son seferiydi… tren günümüzde istanbul-venedik arasında farklı bir güzergahta faaliyet göstermektedir.

    uzun yıllar boyunca adından söz ettirmeyi başaran orient ekspresi'nin vagonları, daha sonra bir ingiliz ve fas kraliyet sarayı müzesi tarafından satın alındı ve onun büyülü hikâyesi, daima anılmak üzere tarihin tozlu rafları arasındaki yerini aldı...

    kaynak: pera palace blog
  • <<istasyonda mösyö bouc'u kahverengi üniformalı yataklı vagon kondüktörü saygıyla karşıladı.
    "hoşgeldiniz, efendim. siz bir numaralı kompartımandasınız."
    hamalları çağırdı. hamallar eşyaları, üzerinde «istanbul trieste - calais» yazılı vagona doğru taşıdılar.
    "duyduğuma göre bu gece her yer doluymuş."
    "inanılmayacak bir şey bu, mösyö. bütün dünya bu gece yolculuğa çıkmaya karar vermiş.">> *

    *(agatha christie, murder on the orient express, s. 14)

    1889 yılının bir haziran akşamında, sirkeci garı'nın duvarlarında, uzaklardan çıkıp gelmiş bir lokomotifin çıkardığı yorgun sesler yankılanıyordu. az sonra orient express, yani şark ekspresi duracak, içinden yolcular inecek, seyahatlerin yavaş yavaş turistik bir olgu haline gelmeye başladığı xix. yüzyıla ve sonrasına damgasını vuracak olayların müstakbel şahidi vagonlardan, çoğunlukla zorunlu olmayan eşyaların taşındığı kocaman bavullar ve bagajlar indirilecek, ardından da, istanbul'un gizemli sokaklarına doğru atılan adımlarla herkes kendi yoluna devam edecekti. insanlık ve dünya büyük olaylara ve değişimlere gebeydi; uzun mesafeler daha kısa zamanda alınır hale geliyor, yolculuklar daha konforlu şekilde yapılıyor, seyyahların çektiği çileler lüks ve teknik ilerlemelerin yardımıyla biraz daha hafifliyordu.

    orient express'in 1895 yılında istanbul'da çekilen bir fotoğrafı:
    https://assets.atlasobscura.com/…es/24280/image.jpg

    orient express'in 1888 yılında basılmış bir reklam afişi:
    https://assets.atlasobscura.com/…es/24281/image.jpg

    orient express 1885 yılında viyana'nın batısından geçerken çekilen bir fotoğraf:
    https://www.trains-worldexpresses.com/…/203-04m.jpg

    orient express'in restoran vagonunu gösteren 1883 yılına ait bir ilüstrasyon:
    https://www.trains-worldexpresses.com/…/201-02m.jpg

    orient express, belçikalı mühendis georges nagelmackers'in 1867 yılında amerikaya yaptığı seyahat sırasında, buradaki trenlerin yataklı ve yemekli vagonlarının olduğunu görmesi ve bunun avrupa'da uygulanması halinde ticari anlamda başarılı olacağını düşünmesi sonucunda başlattığı çalışmaların bir ürünüdür. sözgelimi, o dönemde, avrupa'da ülkelerarası seyahatler günler sürmekteydi ve karayoluyla yolculuklarda çeşitli şehirlerde duraklayarak geceleri buralarda bulunan otellerde konaklama gereği ortaya çıkmaktaydı, bu da yolculukların süresini uzatmaktaydı. orient express, paris'ten, doğunun kapısı istanbul'a kadar az sayıda destinasyonda duraklayan ve yataklı vagonları sayesinde geceleri mola vermek zorunda kalmayan, uluslararası bir ekspres tren olarak düşünülmüş ve sağladığı lüks imkanlar nedeniyle, diğer benzeri ekspres trenlerin giderek unutulmasına yol açmıştır; "kralların treni", ya da "trenlerin kralı" olarak anılmasının sebebi de budur. orient express'in sunduğu birinci mevki ve ikinci mevki olarak ayrılan vagon hizmetleri, özellikle birinci sınıf yataklı vagonların her bir kompartımanında yer alan lavabolarıyla, canlı müzik eşliğinde usta aşçıların ve titiz garsonların hizmet verdiği lüks restoran vagonuyla, avrupalı aristokratların ve yüksek burjuvazinin tercih ettiği ulaşım aracı haline gelmiştir.

    georges nagelmackers, amerika'da george mortimer pullman'dan görerek deneyimlediği tren yolculuğunu avrupa'da da yaşamak ve yaşatmak için 1876 yılında la compagnie internationale des wagons-lits adlı şirketi kurmuştur. söz konusu şirket, 1883 yılında, haftanın iki günü paris'teki gare de l'est'ten kalkarak strazburg-münih-viyana-budapeşte-bükreş-giurgiu güzergahını izleyen orient express seferlerini başlatmıştır. o dönemde demiryolu hattı henüz istanbul'a doğrudan bağlı olmadığı için giurgiu'ya varan yolcular vapura binerek tuna nehri üzerinden karadeniz'e çıkıyor oradan da istanbul'a ancak varabiliyorlardı.

    1885 yılında seferler günlük hale geldi, ancak bulgaristan üzerindeki demiryolu hattı halen tamamlanmadığından, doğrudan demiryolu seferleri niş'e kadar yapılabiliyordu. niş'e varıldığında ise at arabalarına bindirilen yolcular plovdiv tepelerini aşarak tekrar başka bir trene ya da vapura binerek istanbul'e gidebiliyorlardı. 1889 yılına gelindiğindeyse, sonunda tren hattı tamamlandı ve istanbul'a doğrudan seferler bu şekilde başlayabildi. orient express haziran 1889'da paris-istanbul arasındaki ilk doğrudan seferini gerçekleştirdi. tren paris'ten istanbul'a 67,5 saatte, yani hareket ettikten 3 gece sonra saat 16.00'da ulaştı. böylece ilk zamanlarda 13 gün süren yolculuk artık çok daha kısa sürmekteydi. seferlerine yeni başladığı bu dönemlerde trenin orijinal adı 'express d'orient' idi, 1891 yılında bu isim değiştirilerek bildiğimiz orient express oldu.

    tren osmanlı devleti'nin avrupa ile olan münasebetlerini daha da yoğunlaştırdığından, avrupa'ya açılan bir kapı olan sirkeci garının önemi daha da arttı ve böylece 1890 yılında gar binası yenilendi. doğuya olan ilginin artması turistik gezileri de popüler hale getirdiğinden, giderek daha çok ziyaretçiyi daha iyi otellerde ağırlama gereksinimi ortaya çıktı. böylece 1895 yılında pera palas oteli açıldı. söz konusu otel, en az orient express kadar lüks ve konforluydu. o döneme göre oldukça modern bir yapı olan otelde asansör bile mevcuttu.

    https://eksiup.com/p/dn419198keag

    1909 yılında trenin vagonları yenilenerek, daha sarsıntısız süspansiyonlara, daha lüks kompartmanlara, yeni mobilyalara ve yeni döşemelere kavuştu. ancak bu yeni vagonların kullanımı çok uzun sürmedi; 1912 yılında balkan savaşı'nın, 1914 yılında da birinci emperyalist paylaşım savaşı'nın patlak vermesiyle, trenin seferleri de durduruldu. bu aynı zamanda almanya'dan geçen güzergahın değişeceği anlamına geliyordu. münih artık orient express'in uğradığı bir durak olmayacağı için, alman demiryolu şirketleri hemen bu boşluktan yararlanma yoluna gittiler. böylece bir süre için, berlin-istanbul arasında 'balkanzug' adında başka bir ekspres trenin seferleri hakim oldu, ancak orient express'in yerini tutmadı.

    orient express'in 1901 yılında çekilen bir fotoğrafı:
    https://www.trains-worldexpresses.com/…03_u1_5m.jpg

    1902 yılında çekilmiş başka bir fotoğraf:
    https://www.trains-worldexpresses.com/…/203-06m.jpg

    orient express, temelde, paris'ten istanbul'a kadar demiryolu ile yolcu taşımacılığı faaliyetine dayanmaktaydı, ancak söz konusu faaliyet yıllar içerisinde güzergahlarda çeşitli değişikliklerin olduğu, hatta ek tren seferleriyle vagonların belli noktalarda birleştirilerek geniş bir alanda lüks tren seyahati imkanlarından yararlanılmasının sağlandığı bir taşımacılık hizmeti şeklinde vuku buldu ve bu noktada esas faktörü, lüks yataklı ve yemekli vagonlardan oluşan -dönemine göre- oldukça yüksek standartlar teşkil etmekteydi. söz gelimi, atina'dan kalkan bir ek sefer, istanbul'dan kalkmış olan asıl orient express treni ile balkanlarda, veyahut almanya'nın başka bir köşesindeki bir trenin vagonları orta avrupa'da birleştiriliyordu. böylece hem sık sık pasaport ve bagaj kontrolü yapmaksızın transit geçişin sağladığı kolaylıklardan, hem de gece trende konaklamanın sağladığı zaman tasarrufundan yararlanma olanağı ortaya çıkıyordu. bu o dönemin koşullarında muazzam bir yenilikti ve seyahat etmek isteyen avrupalı zenginlerin ilgisini çekmekteydi.

    1919 yılının şubat ayında seferler yeniden başladı, ancak bu defa almanya'dan geçen güzergah yerine isviçre alplerinden, zürich'ten ve arlberg geçidinden geçerek yoluna devam etmekteydi. nisan 1919'da simplon tünelinin açılmasıyla calais üzerinden istanbul'a gitmeye başladı. bununla birlikte önceden avusturya hükümeti, uluslararası trenlerin viyana'dan geçmedikleri sürece ülkelerinden geçemeyeceklerini belirtiyordu. ancak versailes antlaşması'na özel bir madde konularak avusturya orient express'in topraklarından geçmesine müsade etmeye zorlandı. böylece trieste üzerinden geçen tren, paris-istanbul arasını simplon tüneli sayesinde çok daha kısa bir sürede alabilir hale geldi.

    orient express'in ve bağlantılı diğer ekspres trenlerin izlediği güzergahlar:
    https://www.trains-worldexpresses.com/…/202-02m.jpg

    versailles antlaşması demişken, hatırlatmakta fayda var, barış antlaşması'ndan önce imzalanan 11 kasım 1918 tarihli compiegne ateşkes antlaşması da orient express ile bağlantılıdır. zira, ateşkes antlaşması'nın imzalandığı yer olan compiegne ormanındaki tren vagonu, aynı zamanda orient express'te de kullanılan vagonlardan biridir. savaş başlayınca wagon-lits şirketi bazı vagonları fransız ordusuna tahsis etmiştir ve antlaşmanın imzalandığı vagon da bunlardan biridir. yıllar sonra aynı vagonda 22 haziran 1940 tarihinde fransa'nın teslim olduğu ateşkes antlaşmsı imzalanacak, ancak en sonunda naziler savaşı kaybedince, fransızların intikam almasını engellemek için, 1945 yılında, ss birlikleri vagonu havaya uçuracaklardır.

    işte o vagon:
    1919'da
    https://upload.wikimedia.org/…21/armisticetrain.jpg

    1940'da
    https://upload.wikimedia.org/…e,_hitler,_göring.jpg

    1922-1925 yılları arasında trenin vagonları değiştirilir ve eski ahşap vagonların yerine çelik lacivert vagonlar kullanılmaya başlanır. bu süreçte orient express giderek daha çok insanı paris'ten istanbul'a getirir, bunların arasında diplomatlar, gezginler, sanatçılar ve yazarlar vardır. 1929 yılında çok büyük bir kar fırtınası yaşanır ve kardan dolayı yol kapandığı için, tren istanbul'un 130 km batısında, çerkezköy mevkiinde 5 gün boyunca mahsur kalır. bu olay sırasında trende bulunan yolculardan biri de agatha christie adlı yazardır. bu olay ona ünlü "şark ekspresinde cinayet" adlı kitabını yazarken ilham verir; kitapta da orient express bir kar fırtınası sonucunda yolda kalmaktadır. kitap 1934 yılında yayımlanır ve tüm dünyada büyük bir ilgiyle karşılanır.

    http://esl-bits.net/…/images/orientexpressfront.jpg

    https://d2e5ushqwiltxm.cloudfront.net/…-444x375.jpg

    yemekli vagon (1930'lu yıllar):
    https://eksiup.com/p/tz419195wyd6

    1928'de bükreş yakınlarında çekilen foto:
    https://www.trains-worldexpresses.com/…/205-02m.jpg

    1930'da karlsbad ekspresi:
    https://www.trains-worldexpresses.com/…05_u1_1m.jpg

    1939 yılında ikinci emperyalist paylaşım savaşı patlak verince, trenin seferleri yeniden aksar. savaş bittikten sonra ise seferler yeniden başlasa da, uçak yolculuğunun yaygınlaşmaya başlamasının da etkisiyle eskisi gibi ilgi görmemeye başlar. bu özellikle yolcu taşımacılığı açısından demiryollarına olan genel ilginin azalmasıyla bağlantılıdır. yine de, bu dönemde daha çok casusların ve diplomatların ilgi gösterdiği bir tren olarak 1977 yılına değin lüks ekspres seferlerini sürdürür. sean connery'nin başrolde yer aldığı rusya'dan sevgilerle adlı filmde james bond'un orient express ile seyahat etmesi bu bağlamda dönemin koşulları ve yaşanmışlıkları ile örtüşmektedir.

    https://www.youtube.com/watch?v=wmts5bf0-mq

    https://bamfstyle.files.wordpress.com/…cl2-jkt2.jpg

    sean connery daha sonraları, agatha christie'nin kitabının 1974 yılında gösterime giren filminin kadrosunda da yer almıştır. trenin popüler olmanın da ötesine geçerek efsaneleşmesini sağlayan da aslında agatha christie'nin kitabı olmuştur. kitap defalarca beyaz perdeye aktarılmıştır ve günümüzde halen murder on the orient express adıyla pek çok yeni yapım gösterime girmeye devam etmektedir.

    orient express son lüks tren seferini 1977 yılında gerçekleştirmiş ve sonraki yıllarda yataklı ve kuşetli vagonları bulunan ancak artık bir özelliği kalmayan sıradan bir ekspres tren haline gelmiştir. günümüzde orijinal orient express vagonlarını aslına uygun ve orijinal parçalarıyla restore etme çalışmaları devam etmektedir. trenin orijinal hali hakkında bu çalışmalar sonucunda yapılan sergilerden ve çeşitli oyunlardan bilgi ve izlenim edinmek mümkündür.

    (bkz: yataklı vagon ile kuşet arasındaki farklar)
    (bkz: microsoft train simulator/#112316954)
  • paris-istanbul yollucuğu ekonomi sınıfı için kişi başı 17.500 pound, first class içinse kişi başı 55.000 pound olan tren.
    kaynak
  • twitter'da bununla ilgili bir habere rastladım. 2024'te aynı güzergahı kullanarak seferlerine geri dönecekmiş.

    ne mutlu bir haber! para biriktirmeye başlamak lazım!

    kaynak
  • canlandırma projesi eğer ciddiyse ve kabul edilebilir fiyatlarla yapılırsa istanbul'a ve türkiye'ye getirisi muazzam bir turizm hareketi olacaktır.
  • önceki hayatımda sevgili agatha'nın aynı adlı cinayet romanında trendeki kahramanlardan biri olan geçmiş ruhum bu trene tekrar binmem için çıldırıyor. bu sebeple ki ölmeden o trene bir kez daha binip bu seferki romanı agatha'ya ithaf ederek yazacağım.
    agatha'nın ve orient express'in yüzü suyu hürmetine.
  • (bkz: the orient express train)
  • başlangıç 19 k euro olup 58k + euro ya kadar çıkabiliyor
hesabın var mı? giriş yap