paktolos

• lydia baskenti sardes'ten gecen bir irmak. sularindan altin akarmis oyle derler.
  hatta (bkz: midas)
• mitoloji'de zeus'un oğlu ve pelops'un dedesi olan lydia'daki sart çayının tanrısı.
  hatta bu arkadaş afrodit'in gizli törenleri esnasında bacısını kirletmiş ^* ve bu nedenle hemen beri taraftaki khrysorrhoas deresine atmıştır. o günden kelli bu dereye paktolos denmiş.
• kral midas; sanat ve eğlence tanrısı dionysos'tan "her tuttuğum altın olsun" diye bir istekte bulunur ve isteği kabul olunur. ellediği herşeyin altın olduğunu gören midas, yanlış bir istekte bulunduğunu anlar ve tanrıdan isteğini geri almasını ister. tanrı da midas'ın, paktolos ırmağında yıkanmasını ister. nehirde yıkandıktan sonra, midas eski haline döner. efsaneye göre, bu günden sonra paktolos ırmağının kumları altın olur. ırmağın kıyısında yer alan sardes kenti ırmaktan topladığı altınlarla zengin olur ve ilk parayı basarlar.
  
  (bkz: vay be)
• anadolu'nun lydia bölgesinde, hermos'un (gediz) kolu küçük ırmak (bugün sardeis kalıntılarının içinden geçen sart çayı). altın pullar taşımasıyla ünlü olan bu suya ozanlar "altın akan ırmak" anlamında khyrysorroas diyorlardı.
  
  bir efsaneye göre zeus'un oğlu olan paktolos, aphrodite için yapılan kutlama törenleri sırasında kız kardeşi ile seviştiğini anlayınca kendisini bu çayın sularına bırakır. o günden sonra da bu suya paktolos denir. dokunduğu her şeyi altına çeviren phrygia kralı midas, bu çayın kaynağında yıkanarak bu durumdan kurtulduktan sonra bu özellik paktolos'a geçer. bir başka efsaneye göre ise, çayda bulunan hazinenin girişini kapayan taş, güçlü bir ses çıkararak hırsızları uzak tutuyordu. paktolos vadisinde tmolos (bozdağ) yamaçlarındaki altın yatakları, lydia krallarının zenginleşmesini sağlamıştı.
• paktolos, lidya’nın başkenti sardes’in tam ortasından geçen ve bugünkü ismi “sart dere” olan akarsuyun antik dönemdeki ismidir. paktolos, bozdağ’ın (bkz: tmolos) kuzey yamacından doğar. sardes’den geçerek antik dönemdeki ismi hermos olan gediz nehri ile birleşip ege denizi’ne dökülür.
  
  paktolos dünya tarihindeki en önemli buluşlardan bir tanesinin ortaya çıkmasında kilit rol oynamıştır : para.
  
  efsaneye göre bunu da dionysos’a borçludur. anadolu’nun yerli tanrısı olan dionysos en sevdiği arkadaşı silenos’un da yer aldığı bir alay ile frigya yaylalarında gezmektedir. o sırada silenos’un şarabın da etkisiyle uykusu gelir ve bir ağacın altında uyuya kalır. alaydan ayrılan silenos frigyalılar tarafından bulunur ve aşağılanır. bilge kral midas olayı duyar ve bu kişinin dionysos’un dostu silenos olduğunu anlar ve ona çok iyi davranır. midas, silenos’un dionysos’a ulaşmasını sağlar. bu durumdan haberi olan dionysos da midas’a gidip dostuna yardımcı olduğu için kendisine teşekkür eder ve midas’dan bir dilek dilemesini ister. midas da dionysos’dan dokunduğu her şeyin altına dönüşmesini diler. midas’ın bu dileği gerçekleşir ancak bir sorun ortaya çıkmıştır : midas’ın dokunduğu her şey altına dönüştüğü için kral ne yemek yiyebilmekte ne de su içebilmektedir.
  
  midas durumunu dionysos’a anlatır ve dionysos midas’a paktolos deresinde yıkanırsa eski haline dönebileceğini öğütler. midas hemen yola koyulur ve lidya’nın başkentinden geçen paktolos’da yıkanır. kral eski haline geri döner ancak midas’a bahşedilen özellik artık paktolos’a geçmiştir. paktolos akarken lidya’ya altın tozları getirmeye başlamıştır. lidya bu altın sayesinde dünyanın en zengin ülkesi haline gelmiştir.
  
  lidyalılar ülkelerinde bolca bulunan altını ticarette kullanmaya başladıklarında ortaya başka bir sorun çıkar. altın tozlarının aynı ağırlıkta ve saflıkta olmayışı altının ticarette kullanımını zorlaştırmaktadır. lidyalılar da altın tozlarını ağırlık ve saflık bakımından birbiri ile aynı olan ve bunun kral tarafından güvence altına alındığını üzerinde bir baskı ile belirten sikkeler basmaya başlarlar. lidya paktolos sayesinde dünyada ilk kez parayı kullanan ülke olmuştur.
• paktolos çayı.
  
  eski çağda paktolos çayı gibi altın taşıyan ırmakların sığ kıyılarına koyun postları gerilip ırmağın getirdiği altın zerreciklerinin bunların üzerinde toplanması sağlanmıştır.