dil dosyası

• kemal tahir'in notlar'ının 3. kitabı (2016). esi dergisinin yaptığı bir ankete hazırlık niteliğindeki okuma ve düşünceleri. türkçenin yapısı, dil devrimi hakkında gözlemleri.
  
  "melioratif - mana iyileşmesi
  1600 yıllarında almanya'da "dame" kötü kadın manasındaydı. sonra hanım manasına geldi.
  almanya'da "mareşal", at uşağı iken, malum mertebeye alem oldu.
  ingilizcede "queen" karı manasına iken kraliçe oldu." kemal tahir - dil dosyası
  
  "eski yazının bir başka esirliği arapçanın silabik - hecelik yazı olduğu halde bizim lisanımızın vokalik olmasındandı."
  
  "kullanılan kelimeler:
  siyasa - şar kurulu - ilbay - şarbay - basın oruntakları - dayre - sığılmak - durluk (istikrar) - saptamak - gerek - erge - özensiz - ögrenek - yaraç - yükümsel - yeritilme - yaduyru - ispeliter - tecim - diyev - uray - salgıt - duru kurtarıcı - cumur - ayta - kapsal - hakyeri - yönerge - kurak - görek - göregitmek - isten (samimi) - finans danışmanı - yarşarbay."
  
  "allah, kara karıncanın, kara taş üzerinde, karanlık bir gecede yürüdüğü hem bilir hem görür, diktatör de öyle."
  
  "humboldt'a göre:
  gerçek dil sürekli olan ve her an da gelip geçici olan bir şeydir."
  
  "şiir gerçekliği duyulur görünüşü içinde kavrar, nesir gerçeklikte kendisini hayata bağlayan bağları araştırır."
  
  "croce'ye göre örnek bir dil aramak hareketin hareketsizliğini aramak demektir."
  
  ["colon" askeri argoda "colonel" yani albay; halk dilinde, dost, kafadar.
  "colonage": ortakçılık, yancılık.]
  
  "bizim dilimiz ural-altay dil grubuna bağlıdır. yazı dilimizin cümle kuruluşu (fail-mef'ul-fiil) - (özne -tümleç-eylem) düzenine dayanır."
  
  "konuşur gibi yazmak katiyyen imkansızdır ama giderek yazdığımız gibi konuşmamız mümkündür."
  
  [ataç, hep bir şeyler arardı. hepimiz: "artık bu aradığı karın ağrısı her neyse bulsun. kurtulup yerleşsin. biz de ne yapıp edeceğini önceden kestirip rahatlayalım," derdik.]
  
  "dil devriminin amacı, osmalı türkçesini türkçe saymamak eğilimini başarıya ulaştırmak gibi umutsuz ve bilim dışı bir çabalamadır." `
  
  "anadolu türkçesi (garp türkçesi) bu ölçüye vurulunca devlet dili ve onun kadar da sosyal meseleleri anlatım (hikaye anlatım) dili olarak gelişmiştir."
  
  "- saadetle felaket yan yana yaşarlar."
  
  "- akıllı hasta allah'a güvenmez. çünkü derdin ondan geldiğini bilir."
  
  "memelerin ustadır
  her birisi pastadır
  verme cahil eline
  el vurur yumuşatır"
  
  "- kim, nitekim, takim, hatta kim, anınçün kim, öyle kim, şöyle kim, kaçan, pes, nekim, nerede? (her yerde)"
  
  "karıların mekri büyüktür."
  
  "odanın ortasında kışın tandır yandığından dıyarları^* kapkara is kaplamıştı."
  
  "- ev halkı girişti herifin dileğini bir-be-bir yerine getirmeye..."
  
  "teker meker "mega asfas" diyerekten ve heyvah'lar çekerekten..."
  
  "kendini şuna buna çarparaktan, çoluğu çocuğu ayaklayaraktan seğirtti, evine yetişti, hırıldayarak, söğüp sayarak soyundu. pırtılarını karının önüne atup çırçil mindere oturdu."
  
  "- ne umarsın bacından, bacın ölmekte acından."
  
  "ölümüne ağlayanların ücretini hayatında ödemiştirsin."
  
  "- teessüf ederim. söyledikse şakadan söylemişdiriz!"
  
  "- gece gündüz ve de hafta sekiz, ay otuz!"
  
  "- akılsızı pes eder bu kancıkların, oğlum, içi seni istemediğinde pes eder. akıllısının defterinde içi istememek yazılmamıştır. biri uğraşsın da, isterse öz babası olsun!" kemal tahir - dil dosyası
  
  (bkz: virek)
  (bkz: dıyan)
  (bkz: bir be bir)