onus probandi

• (bkz: burden of proof)
• kanıtlama yükümlülüğü. latincesi "semper necessitas probandi incumbit ei qui agit" yani "ispat etme yükümlülüğü, her zaman suçlamayı yapanın üzerindedir". suçlama için değil, önermeler için de geçerli olabilir.
  "dünya ve merkür arasında yörüngede dönen, herhangi bir şekilde gözlenemeyecek kadar küçük/karanlık ve kendi kendine oluşmuş bir çaydanlık vardır" diyen bir kişi, bunu kanıtlama yükümlülüğünü üzerinde taşır. çaydanlığın var olduğuna dair binlerce yıllık bilgi, kültürel birikim ya da yazılmış antik kitaplar olması bu gerçeği değiştirmez, ispat yükümlülüğü bakidir.
  
  (bkz: russell's teapot)
• herhangi bir konu tartışılırken ortaya bir iddia atıldığında, iddianın doğruluğunu ve yahut yanlışlığını kanıtlama yükümlülüğünün kimde olduğu belirler. mülkün temeli olarak görülen adalet kavramında örneğin, iddia makamı iddia ettiği her ne ise onu kanıtlamak zorundadır. aksi halde iddia geçersizdir.
  
  felsefi anlamda ise anlamı şudur: herhangi bir kimse bir fikir üzerinde düşüncelerini bir iddia ile süslerse, iddiayı kanıtlama işi kendisinindir. bununla ilgili güzel bir örnek var:
  
  diyelim balkonda oturmuş sohbet eden iki arkadaş var. birden karşı apartmanın bir penceresinde, içi misket dolu bir kavanoz gözlerine ilişmiş olsun. içinde kaç tane misket olduğunu haliyle bilmiyorlar ama bir yandan merak da ediyorlar. tam sayısını bilmeseler de şu kesin: kavanozdaki toplam misket sayısı ya çift sayıdır, ya da tek sayıdır. şu noktada "kavanozdaki misket sayısı tek midir çift midir" sorusuna bu iki olasılıktan herhangi birini yanıt olarak vermeleri için geçerli hiç bir sebepleri yok. her iki olasılık da aynı derecede anlamsız. ne zaman bu ikisinden biri "bence tek sayı" der o zaman devreye onus probandi girer zira bu kişi pozisyon değişikliği önermiştir. toplam misket sayısının tek mi yoksa çift mi olduğunun bilinmediği pozisyondan tek sayı olduğu pozisyona geçilebilmesi için ispat yükümlülüğü şu durumda tek sayı iddiasını yapan kişidedir. eğer diğer kişi bu iddiayı inandırıcı bulmazsa, ispat yükümlülüğü kendisine geçmez. durup dururken "tek sayı" olmadığını neden ispat etmek zorunda kalsın. balkonda oturuyordu öylecene. ancak hırs yapar "tek değil çift" derse ispat yükümlülüğü doğar zira o da diğer pozisyonun doğru olduğunu iddia etmiştir.
  
  quantum felsefesinde de prensip aynı. ispatı getir pozisyonu değiştir.
• (bkz: müddei iddiasını ispatla mükelleftir)
• iddia sahibinin iddiasını dayandırdığı olguları ispatla mükellef olduğunu aktaran latince deyim.
  
  (bkz: burden of proof)
  (bkz: ispat yükümlülüğü)
• (bkz: teistlerin uçan spagethi canavarının olmadığını kanıtlayamaması)
  (bkz: ateistlerin tanrının yokluğunu kanıtlamak zorunda olmaması)
  (bkz: teistlerin kendi teorileriyle çelişmesi)