hesabın var mı? giriş yap

  • bu gün dışarı çıktım, birkaç işim vardı. kalabalık bir sokakta 4-5 yaşlarında bir çocuk denk geldi, annesi birkaç metre ötedeki büfenin akbil sırasındaydı sanırım. çocuk yere çömelmişti, elindeki bir parça koli şeridini yere uzatıp sokaktaki diğer insanlara "atla" diye sesleniyordu. kimse üstünden atlamadı, sıra bana gelince ben atladım. arkamı dönünce gülümsedi, annesinin yanına koşup "abi atladı" dedi.

    siz de atlasaydınız ya ibneler, neyiniz eksilirdi?

  • ilk defa 1970 yılında gordon gallup tarafından, insan dışındaki canlıların kendisini tanıyıp tanıyamayacağını test etmek için yapılmıştır.

    deney yapılırken, canlının normalde göremeyeceği bir yeri deri renginden farklı bir boyayla boyanır, boya kuruduktan sonra hayvanın önüne bir ayna getirilir ve davranışları gözlemlenir. eğer hayvan boyalı yerine dokunup, incelerse karşısındakinin başka birisi olmadığını, kendisi olduğunu anladığı kabul edilir.

    1970 yılında gallup, yetişkinlik yaşına ulaşmamış iki erkek ve iki dişi şempanze üzerinde bir deney yapar. daha önce hiç ayna görmemiş olan bu şempanzelerin her biri, tek başına farklı birer odaya koyulur. daha sonra önlerine büyük bir ayna koyulur ve 80 saat boyunca bu ayna periyodik olarak şempanzelere doğru yaklaştırılır. ilk başlarda şempanzeler kendi görüntülerini görünce bunu bir tehdit olarak algılar ve saldıracak gibi davranırlar ama daha sonra aynadaki canlının kendi davranışlarını taklit ettiğini görünce farklı davranmaya başlarlar. ayna yokken hiç yapmadıkları bazı davranışlar, kendi tüylerini düzeltme, değişik yüz şekilleri yapma veya baloncuk çıkarma gibi davranışlardır.

    gallup daha sonra bu deneyini ilerletmeye karar verir. şempanzelerin görünüşlerini değiştirerek nasıl davranacaklarını izler. ilk etapta şempanzelerin kaşlarının üzerine ve diğer taraftaki kulaklarının üstüne kırmızı bir boya sürer. boyalar kuruyup, herhangi bir koku veya deri üzerinde his kalmadığında davranışlarını tekrar izlemeye başlarlar. aynalar olmadığında şempanzelerin boyalı yere dokunma sıklığı sadece 1 dir. aynalar getirildiğindeyse 30 dakika içinde şempanzeler boyalı bölgelerine 4 ile 10 kez arasında dokunmuştur. şempanzeler boyalı bölgelerini temizlemeye çalışmış, boyalı yere dokunduktan sonra parmaklarına bakmış ve boyalı bölgeyi daha iyi görebilmek için aynaya farklı açılardan yaklaşmıştır.

    aynada kendini tanıyan canlılar, dört aşama geçirir.
    1 - sosyal karşılık verme
    2 - fiziksel inceleme
    3 - karşıdaki canlının aynı davranışları yaptığını test etme
    4 - kendisini gördüğünü fark etme

    benzer bir deney filler üzerinde de gerçekleştirilmiştir. 2006 yılında üç dişi asya filinin normalde göremeyecekleri yerleri deriyle aynı renkle ve deriden farklı renkle boyanmıştır. sadece bir fil kendisini incelerken, diğerleri hiçbir şey yapmamıştır. ancak bu deneyin yetersiz olduğu ileri sürülmüş, çünkü aynaların yeterince büyük olmadığı belirtilmiştir. bunun üzerine 2.5m - 2.5m bir ayna kullanılarak deney tekrar yapılmıştır. bu deneyde filler arka taraflarını incelemiş ve bir fil yemeğini yemek için aynaya yaklaşmıştır. fillerde kendini tanımanın kanıtı ise, happy ismindeki filin alnına çizilen kırmızı x işaretini hortumuyla incelemesiyle sağlanmıştır. aynı bölgenin yakınlarına renksiz bir boyaylada işaret koyulmuş ve filin koku veya deri üzerinde oluşan hisse yönelmediği, kendi yansımasında gördüğü kırmızı boyaya dikkat ettiği kanıtlanmıştır.

    bir deneyde karıncalar üzerinde yapılmıştır. karıncaların üzerine mavi bir boyayla nokta koyulmuş ve daha sonra kendilerinin karşısına ayna getirilmiştir. karıncalar mavi noktayı temizlemeye çalışmış, kendileriyle aynı renkte olan kahverengi noktalarlaysa ilgilenmemiştir.

    saksağanların boğaz kısmına kırmızı, sarı ve siyah renkte kağıtlar yapıştırılarak deney yapılmıştır. saksağanların kağıtlardan rahatsız olmadığı, buna karşılık renkli kağıt yapıştırılan saksağanların aynayı görünce kağıttan kurtulmaya çalıştığı ama kendi tüyleriyle aynı renkte siyah kağıt yapıştırılan saksağanınsa hiçbir müdahalede bulunmadığı gözlemlenmiştir. şimdiye kadar kuşlar üzerinde yapılmış deneylere göre, saksağanlar kendisini tanıyabilen tek kuş türüdür.

    ayna testini geçen canlılar şöyledir ;
    asya fili
    şempanze
    bonobo
    borneo orangutanı
    yunus balığı
    katil balina
    saksağan
    karınca

    ayna testini geçemeyen canlılarsa şöyledir ;
    deniz aslanı
    panda
    goril
    gibon
    makak
    al yanaklı şebek
    kapuçin maymunu
    habeşistan maymunu
    gri afrika papağanı
    küçük karga
    ahtapot

    birde şöyle bir video bulunur, çeşitli kedigillerin aynada kendilerini görmeleriyle ilgili ;
    youtube

  • --- spoiler ---

    - sıdıka, yavrucum... annesinin bi tanesi, bıcırık kızım benim...
    - aman allahım, bana iyi davranılıyo... hayırdır... ettiğim dualar, yağmur dualarıyla birlikte işleme kondu heralde... şükür, bugünleri gösterene...
    - niyeymiş kız! daha geçen gün ben sana bi kere daha ''bıcırık'' dedim...
    - geçen gün dediğin beş ay oluyo... bi kere de 1991'de babam sarhoşken saçımı okşayıp ''boncuk gözlü kızım'' dediydi... sonra 1992 temmuzunda abim beni bi sevgi gösterisi sırasında sırtına almaya kalkışmıştı... düşürünce bileğim burkuldu ama olsun... özetle, günlüğümdeki kayıtlara göre toplam üç kere sevildim şimdiye kadar... bi bu son ''bıcırık'', etti dört...
    - en aşşa yedi sekiz vardır, sen hatırlamıyosun... ilk çişini söölediğinde baban sana ''afferin benim düğme burunlu kızıma'' demişti mesela... hatta hiç unutmam, abin seni kıskanıp akşama kadar ''benim de çişim vaar'' diye bağırdı... sonra baban kızdı, abine iki tane vurup kömürlüğe kitlediydi... abin kömürlüğün camından atlayıp kütahya'ya kaçtı, benim tansiyonum 22'ye çıktı... abini bi hafta sonra bulabildik. 14 yaşına kadar da yatağa işedi...
    - ay yeter anlatma anne, bilsem söölemezdim çişimi... ne o, babam bana sevgi gösterisinde bulunmuş, nerdeyse aile faciası be! hay düğme burnum kopaymış...
    - elleme burnuna! anneyle konuşurken burunla oynanmaz...
    - hay ağzına sağlık annee; azarla azarla... oh be rahatladım... ne o ööle ''bıcırık'' filan... nerdeyse ruh sağlığım bozuluyodu... insan öz kızını aniden sever mi?

    --- spoiler ---

  • maç öncesi "neden olmasın?" diyen galatasaraylılar vardı. neden olsun? neden olsun lan? kadro planlaman yanlış, oyuncularının paralarını ödememişsin takımının yarısı sene içinde kaçmış gitmiş, basketbolun karanlık yüzü olan koçun kah oyuncusunu tokatlamış, kah uluslararası krize neden olmuş, yenilmez armada zannettiğin takım el'de averaj takımı olmuş, ligde desen 15 g 15 m ile son anda play-off'lara kalabilmiş. karşı taraf tam aksine her şeyin doğrusunu yapmış, avrupa'nın en iyi koçuna sahip, kendi salonu var, belli bir oyun sistemi var, oly'lere, barca'lara, cska'lara kafa tutmuş f4 yapmış, o kargaşada bir de lig lideri olmuş. neden olsun lan? bu kadar mı ucuz bu kadar mı emeksiz bu memlekette işler? azıcık haddinizi bilin arkadaş ya. ha bir de efes'e gözünüz gibi bakın, önümüzdeki yıllarda tıpkı eski günlerde olduğu destekleyeceğiniz ilk takımınız o olacak çünkü.

  • zamanda yolculuk var. daha demin yaptim, oradan biliyorum. metrodaydim. metro hizli gidiyor ve isik hizina yaklastikca zaman yavas ilerler. dolayisiyla benim icin metroda gecen 10 dakika, disardaki insan icin 10.0000001 dakikaydi. yani az da olsa gelecege gittim, gorduklerimden de hic memnun degilim, dunyayi bok etmissiniz.

    zamanda geriye donus de mumkun. stephen hawking demisti "mumkun olsaydi, gelecekten gelen turistlerle kayniyor olurdu etraf, oyleyse teorik bir engeli olmali" sonralari teoride mumkun oldugunu kabul etti. tam nedenini bilmiyorum (arastirmaya usendim simdi) ama sanirim nedeni su: geriye gitmek icin uzayi epey bukmek gerekiyor. karadeliklerden wormhole yapmak lazim mesela. biz uzayin o kadar bukulmus bir noktasinda degiliz. yani gelecekteki insanin zaman koprusunu gecebilmesi icin, ote yanda da koprunun bir ayaginin olmasi lazim. o noktaya gelecekten ziyaretciler gelebilir ama oncesine gelemezler.

    yani ilk wormhole benzeri isi yaptigimiz anda kestirmeden oyunu bitirmis oluyoruz. cunku siyasetci o kurdeleyi keser kesmez, teknisyen start dugmesine basar basmaz, o saniye zamanda geriye gidilebilecek ilk saniye oluyor ve tarihin sonundaki adam gelip bize her konuda spoiler vererek yasama sevincimizi kursagimizda birakiyor. o doygunlukla da zaten insanlik ilerleyip zaman makinesi yapmaz, gelecekten gelen adam da olmaz, biz de doygunluga ulasmayiz, gaza gelir zaman makinesi yapariz, tarihin sonundaki adam gelip spoiler.. evet, bi doktora goruneyim. ("kafaya takilmis paradoks icin ilaciniz var mi" diye sorsam ne derdi acaba?)

  • last seen'i kapatanların hala diğerlerinin last seen'ini görebildiğini sanan insanlar tarafından eleştirilen insan.

    biz kapatınca diğerlerini de göremiyoruz zaten. yani ben kimsenin - sevgilim dahi olsa - last seen'ini merak etmiyorum, kimse de benimkini merak etmesin.

  • çocukluğumda her cuma günü okul çıkışında aldığım dergidir. yaşadığımız sahil kasabasında öyle fazla bir aktivite olmadığı için sürekli bu dergiyi okurduk kardeşimle beraber. içinden çıkan dandik ama daha önce hiç görmediğimiz tarzda oyuncaklar bizi heyecanlandırırdı. bir süre sonra babam için de bir rutin haline gelmişti bize miço almak. işte bu dergi benim çocukluğumdur. sevgili yalvaç abiye gönülden saygılar.

  • dün değil evvelsi gün bizim ufaklık cebinde telefonla denize girip düşürmüş, 1 gün sonra bendeniz şnorkel ve deniz gözlüğü ekipmanlarımla dalıp enkaz aramaya başladım, nihayet yaklaşık 1,5 mt derinlikte, üzeri hafif kumlanmış vaziyette enkaza ulaştım.

    tuzlu sudan çıkarıp tatlı suyla şöyle bi üzerinden geçip temizledik. pirinç dolu kâsede 1 gün beklettik, az önce telefonu açtık, hiç ümidim yoktu ama çalıştı.

    öğlen 3’ten ertesi gün sabah 10’a kadar denizin dibinde yatan telefon çalışıyor. teşekkürler apple.

    edit: çocuğa pahalı telefon mu verilir şeklinde mesajlar alıyorum, bizim ufaklık dediğim benim yeğen olur çocuğum değil, (evli de değilim:) kaldı ki çocuk da olsa param varsa alırım size mi soracağım amk.